Micro-organismen

 

Wat is een micro-organisme ?

Een micro-organisme of microbe is een levend organisme dat zo klein is dat het niet met het blote oog kan waargenomen worden en alleen onder een microscoop zichtbaar is.

Micro-organismen die infecties kunnen veroorzaken worden onderverdeeld in vier grote groepen:

Terug naar boven

Terug naar de algemene inleiding


Waarom word je van micro-organismen ziek ?

Micro-organismen kunnen zowel rechtstreeks als onrechtstreeks schade of hinder veroorzaken.

Rechtstreekse schade ontstaat:

De onrechtstreekse schade wordt veroorzaakt door de afweer van ons eigen lichaam. De chemische wapens die ons immuunsysteem gebruiken om microben te doden en te verteren, kunnen namelijk ook de eigen lichaamscellen aantasten.

Terug naar boven

Terug naar de algemene inleiding


Wat zijn bacteriën ?

Bacteriën zijn microscopisch kleine ééncellige organismen die zelfstandig kunnen overleven, zich voeden en zich vermenigvuldigen. Ze beschikken over een enorm aanpassingsvermogen en zijn terug te vinden op alle denkbare plaatsen op aarde. De meeste bacteriën leven van de afbraak van organisch afval (dode planten of dieren). Dit zijn de saprofyten of afvaleters.

Een beperkt aantal soorten hebben zich aangepast aan de mens als gastheer. Dit zijn de parasieten.

Hiervan leven de meesten als commensalen (= kostganger of tafelgenoot) permanent op onze huid en slijmvliezen. Slechts in zeldzame gevallen veroorzaken deze bacteriën ernstige ziekten zoals longontsteking (pneumonie) of hersenvliesontsteking (meningitis), maar ook minder gevaarlijke infecties zoals blaasinfectie (cystitis), oorontsteking (otitis) of wondinfecties.

Daarnaast zijn er ook echte pathogenen of ziekteverwekkers die bijna altijd een ziekte veroorzaken. Deze pathogenen liggen aan de basis van heel wat gekende infecties zoals oorontstekingen, de meeste vormen van hersenvliesontsteking en van longontsteking, abcessen, sommige vormen van diarree, enz.tuberculose, tyfus,  dyssenterie, cholera, difterie. .

Terug naar boven

Terug naar de algemene inleiding


 Wat zijn commensalen ?

Commensalen zijn bacteriën die leven van de afvalstoffen aan de buitenkant van onze weefsels (zoals de huid en de slijmvliezen van mond, keel en de rest van het spijsverteringsstelsel). Ze zijn perfect aangepast aan die specifieke plaatsen.

Het nut van de commensalen ligt enerzijds in het feit dat ze ons afweersysteem voortdurend stimuleren en onze immuniteit opbouwen, en anderzijds dat ze de beschikbare plaatsen op ons lichaam bezetten zodat ongewenste nieuwkomers waartegen we ons minder vlot kunnen verdedigen minder kans krijgen om zich te vestigen.

Ons afweersysteem zorgt er voor dat de commensalen niet binnendringen in de weefsels waar ze infecties kunnen veroorzaken. In feite zijn het gemakkelijk te temmen pathogenen.

Van de vele soorten commensalen bestaan tientallen varianten die voortdurend uitgewisseld worden tussen gezonde personen en waartegen we telkens weer specifieke antistoffen moeten maken om ze buiten te houden. Bij een infectie met een nieuwe variant is er een kleine kans dat microben kunnen binnendringen voor de gastheer een efficiënte afweer heeft kunnen opbouwen, met een infectieziekte tot gevolg.

Terug naar boven

Terug naar de algemene inleiding


Wat zijn pathogenen ?

Pathogenen of ziektekiemen zijn micro-organismen die bij besmetting van een gastheer meestal schade of hinder kunnen veroorzaken. Ze worden hoofdzakelijk overgebracht door rechtstreeks of onrechtstreeks contact met zieken, met herstellenden of met genezen kiemdragers.

De graad van kwaadaardigheid of pathogeniciteit noemt men virulentie. De virulentiefactoren die de schade veroorzaken kunnen giftige stoffen zijn die op afstand werken, of factoren die lokaal cellen en weefsels vernietigen, of het vermogen om snel door te dringen in de weefsels en om tijdelijk te ontsnappen aan de afweermechanismen van de gastheer.

Terug naar boven

Terug naar de algemene inleiding


Wat zijn virussen ?

Virussen zijn parasieten die geen eigen metabolisme hebben en zich niet zelfstandig kunnen vermenigvuldigen. Ze hebben dus een gastheer nodig om te overleven.

Virussen bestaan slechts uit één pakket nucleïnezuren dat de codes van hun erfelijke eigenschappen (genoom) bevat, omgeven door een omhulsel of membraan. Dit bevat enzymen die hen toelaten zich vast te hechten aan levende cellen. Zodra het virus zich vastgehecht heeft, boort een enzym een gaatje in de celwand waarlangs het genoom naar binnen wordt gebracht, terwijl het kapside op de celwand achterblijft. Het genoom zal zich nu ergens inlassen in het DNA van de cel en daarbij de cel dwingen om virusgenoom en viruskapside te produceren.

De nieuwe virussen kunnen een voor een de cel verlaten, maar vaak wordt er virus geproduceerd tot de cel barst. Dit vernietigt de cellen en de weefsels waar ze deel van uitmaken. Hierbij komen er massaal virussen vrij. Omdat de meeste virussen zich gaan ontwikkelen in de slijmvliescellen van de luchtweg of het spijsverteringsstelsel komen ze weer vrij in de buitenwereld en kunnen zo nieuwe gastheren bereiken.

Een aantal virussen komt bij het barsten van de cellen in de bloedbaan terecht, met een koortsopstoot tot gevolg  Voor de meeste virussen is dit een doodlopende weg, maar voor sommigen zijn er nog geschikte cellen in andere organen, bv. in de levercellen (hepatitis), in de zenuwcellen (poliomyelitis), in de lymfeklieren (mononucleosis), in de huid (waterpokken), in de hartspier (myocarditis)., enz.

Virussen zijn verantwoordelijk voor tal van infecties zoals griep, bepaalde vormen van hersenvliesontsteking (meningitis), mazelen, bof, rode hond, aids., enz. Ook bronchitis, verkoudheden en vele vormen van keelpijn en diarree worden veroorzaakt door virussen.

Omdat virussen geen eigen metabolisme hebben zijn ze ook niet gevoelig voor antibiotica. Tegen sommige virussen bestaan echter wel vaccins.

Terug naar boven

Terug naar de algemene inleiding


Wat zijn gisten en schimmels ?

Gisten zijn ééncellige micro-organismen die suikers en zetmeel afbreken.  Daarbij komt koolzuurgas vrij en ontstaat schuimvorming.

Schimmels zijn draadvormige organismen die samenwerken met een zekere taakverdeling en die zo grotere zichtbare zwamvlokken vormen.

Gisten en schimmels zijn vooral saprofyten in de natuur. Verder parasiteren ze op planten. Soms komen ze voor bij mensen op huid, haren, nagels en slijmvliezen. Aantasting van diepere weefsels komt alleen voor bij sterk verminderde immuniteit (bv. een HIV-infectie).

Terug naar boven

Terug naar de algemene inleiding


Wat zijn protozoa ?

Een protozoön is een ééncellig dierlijk organisme dat behoort tot de grote groep van het zoöplankton. Dit zijn microscopisch kleine eencellige en meercellige diertjes in water. Sommige protozoa zijn parasieten van mens en dier en kunnen ernstige infecties zoals malaria, slaapziekte, kattenziekte (toxoplasmose), enz. veroorzaken.

Terug naar boven

Terug naar de algemene inleiding